37 / Για τον ηγεμόνα και τον σοφό της φυλής
+ τα μηνύματα της κάλπης
Ψάχνοντας κανείς το μήνυμα της κάλπης πέφτει αυτόματα στο λάκκο της μεγάλης ανοησίας. Οι κάλπες δεν στέλνουν μηνύματα. Μηνύματα στέλνουν αυτοί που ερμηνεύουν τα αποτελέσματά τους και έτσι γίνεται προφανές ότι η ερμηνεία τους βασίζεται στη δική τους και μόνο επάρκεια αλλά και τα αναλυτικά εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους. H αναζήτηση του μηνύματος αυτού δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα όταν επιχειρείται από πολιτικούς που κέρδισαν ή έχασαν, είναι σχετικά ανώδυνη όταν τη βλέπουμε από διάφορους δημοσιολογούντες των καφενείων κοινωνικών δικτύων, γίνεται όμως προβληματική όταν έρχεται από δημοσιογράφους οι οποίοι δεν μπαίνουν καν στον κόπο να δικαιολογήσουν τις απόψεις τους.
Η σαρωτική επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας και η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ που επαναβεβαιώθηκε στις χθεσινές εκλογές δημιουργεί ένα αχαρτογράφητο πολιτικό τοπίο. Ας το επαναδιατυπώσω λίγο πιο σωστά. Η σαρωτική επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, η κατάρρευση του Αλέξη Τσίπρα και η καθαρή άνοδος του ΠΑΣΟΚ που επαναβεβαιώθηκε στις χθεσινές εκλογές δημιουργεί ένα αχαρτογράφητο πολιτικό τοπίο. Ίσως η επόμενη διατύπωση να είναι πιο σωστή. Η σαρωτική επικράτηση της προηγούμενης κεντροδεξιάς κυβέρνησης και η αποτυχία της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης να πείσει με τα επιχειρήματά της, που επαναβεβαιώθηκε στις χθεσινές εκλογές δημιουργεί ένα αχαρτογράφητο πολιτικό τοπίο.
Δημιουργεί όμως και ένα εν δυνάμει αχαρτογράφητο δημοσιογραφικό τοπίο. Εκ των πραγμάτων δημιουργείται ένας πρόσθετος χώρος επιρροής μαζί με ένα μικρό χρονικό παράθυρο ευκαιρίας για ΜΜΕ τα οποία μπορούν, αν θέλουν, να παίξουν ένα σημαντικότερο ρόλο ώστε να ανακτήσουν ένα κομμάτι της αξιοπιστίας τους. Το μόνο που χρειάζεται, είναι να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους ελέγχοντας τα διάφορα κέντρα εξουσίας και τοποθετώντας τον εαυτό τους απέναντι (και όχι εναντίον) των νέων πολιτικών συσχετισμών που διαμορφώνονται. Σπαταλώντας χρόνο, χρήμα και ενέργεια ώστε να κατανοήσουν καλύτερα το πνεύμα και τις υπόρρητες ανάγκες μιας εποχής που βρίσκεται πιο κοντά στο άγνωστο 2064 από το 1981 της «Αλλαγής». Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να προκαλέσουν το κοινό να επιστρέψει και να σπαταλήσει το δικό του χρόνο, χρήμα και ενέργεια προσδοκώντας κάτι καλύτερο απ’ αυτά που το ταΐζουν καθημερινά οι αλγόριθμοι.
Δεν θα θελήσουν όλοι, ούτε και θα ξέρουν πως να κάνουν κάτι τέτοιο. Δεν όλα τα ΜΜΕ ίδια, δεν έχουν ούτε τους ίδιους πόρους, ούτε τους κατάλληλους ανθρώπους, ούτε και την ίδια επιρροή. Για κάποιους όμως, μικρούς και μεγάλους θα υπάρξει η ευκαιρία. Ήδη έχουν υπάρξει κάποια καλά παραδείγματα στη χώρα μας. Tα είδαμε στην περίπτωση των υποκλοπών και όχι μόνο. Καλά παραδείγματα έρχονται και από τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο εκεί που συγκεκριμένα μεγάλα και μαζικής επιρροής ΜΜΕ έκαναν σοβαρές προσπάθειες για να ερμηνεύσουν χαοτικά φαινόμενα όπως την κυριαρχία Trump στα δεξιά των ΗΠΑ αλλά και την σκληρότερη ευρωπαϊκή ακροδεξιά που έχει καταφέρει να επηρεάζει πολλές εξελίξεις. Ας μην ασχοληθούμε ακόμα με τα δόρατα, τα κομποσκοίνια και το πραγματικό περιθώριο της δικής μας κοινωνίας.
Ταυτόχρονα όμως οι μεγάλες διεθνείς κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου της Ρωσίας δημιούργησαν νέες ανάγκες για άμεση, στοχευμένη, αξιόπιστη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Οι ανάγκες αυτές καλύφθηκαν μέσω του διαδικτύου με ιδιαιτέρως ανισόρροπα αποτελέσματα. Απ’ τη μια πλήθος επαγγελματιών δημοσιογράφων (και όχι μόνο) κατάφεραν να βρουν νέους χώρους έκφρασης και κοινό για να τους στηρίξει οικονομικά και όχι μόνο. Η μεγάλη κοινότητα του Substack όπου βρίσκεται και το #kouragio είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Απ’ την άλλη υπάρχουν πολλαπλάσιες περιπτώσεις με κάθε λογής influencers να δημιουργούν σκληροπυρηνικούς πυρήνες καταναλωτών «ανεξάρτητου» περιεχομένου χωρίς μια υποτυπώδη έστω πρόθεση αξιοπιστίας.
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές που έρχονται πολύ σύντομα μπορεί να δημιουργήσουν κάποια νέα δεδομένα πιθανότατα προς όφελος του ΠΑΣΟΚ το οποίο διατηρεί, και ενισχύει πλέον, τους (παλαιο)κομματικούς του μηχανισμούς ιδιαίτερα στην επαρχία. Αμέσως μετά ξεκινά άλλη μια μακρά προεκλογική περίοδος μέχρι τις ευρωεκλογές του επόμενου Ιουνίου. Εκεί θα γίνει η τελική μάχη για το ρόλο, την ισχύ και το είδος της αντιπολίτευσης των επόμενων χρόνων. Μέχρι τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει άφθονο χώρο και ευκαιρίες να δείξει τι είδους ηγεμόνας θέλει να είναι σε αυτό το νέο, και για τον ίδιο, πολιτικό σκηνικό. Τα ΜΜΕ δεν επιτρέπεται να συνεχίσουν να λειτουργούν στον αυτόματο.
Ένα μεγάλο μέρος των αναγνωστών του #kouragio είναι δημοσιογράφοι από την Κρήτη και την Αθήνα. Ας αναλογιστεί ο καθένας από εμάς τι αποτύπωμα μπορεί να αφήσει αυτό το νέο τοπίο. Οι υπόλοιποι μπορείτε να ανατρέξετε στα προηγούμενα ή να περιμένετε τις επόμενες δημοσιεύσεις για να βρείτε πολλά και καλά παραδείγματα δημοσιογραφίας που σέβεται το ρόλο της.
Oldschool αντιπολιτική
αντιπολιτική τ’ όνομά μου
κι ο δρόμος μου γραμμή
όλος ζικ – ζακ
το μητσοτάκ, το μητσοτάκ
New age μεταπολιτική
Λίγες ώρες πριν γίνουν γνωστές οι πρώτες λεπτομέρειες για το ναυάγιο στην Πύλο, μεταδόθηκε από την ΕΡΤ μια συνέντευξη του Ευάγγελου Βενιζέλου στον δημοσιογράφο Γιώργο Κουβαρά. Η συζήτηση ξεκίνησε γύρω από όσα εξελίσσονταν με τη μειονότητα στη Ροδόπη, συνεχίστηκε με την διαχείριση των διαχρονικών διαφορών Ελλάδας-Τουρκίας και κατέληξε με αναφορές στο νέο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώθηκε μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου.
Χρήσιμη και ενδιαφέρουσα συζήτηση, στέκομαι όμως περισσότερο στην αναφορά Βενιζέλου σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος η οποία ήρθε ως συνέχεια της τοποθέτησής του για τη μειονότητα (δεν αρκεί μόνο η επίκληση της Συνθήκης της Λωζάνης για να τοποθετηθεί κανείς στο θέμα, είπε πάνω κάτω).
Παρουσίασε λοιπόν ένα κομμάτι έρευνάς του που δημοσιεύτηκε το 2020 σχετικά με το «επαυξημένο Σύνταγμα», όπως ο ίδιος το αποκαλεί. Πρακτικά προτείνει μια διαφορετική θέαση, ερμηνεία και «ανασκαφή» του υπάρχοντος εθνικού Συντάγματος με τελικό στόχο τόσο να παρουσιαστούν πολλές ανεκμετάλλευτες δυνατότητές του αλλά και να προκύψει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο το οποίο θα συμπεριλαμβάνει όλη τη σύγχρονη νομολογία στην οποία υπόκειται η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είναι το «επαυξημένο Σύνταγμα». Ένα Σύνταγμα το οποίο, χωρίς αλλαγές στο κείμενό του, θα ερμηνεύεται και με βάση το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ). Γιατί να συμβεί αυτό; Διότι σύμφωνα με την άποψη Βενιζέλου ένα πολυεπίπεδο εθνικό Σύνταγμα το οποίο αποδέχεται τη νομολογία ανώτερων διεθνών αρχών είναι ισχυρότερο από ένα Σύνταγμα το οποίο συγκρούεται ανά περίπτωση στις εγχώριες ή διεθνείς δικαστικές αίθουσες με την Ευρωπαϊκή ή Διεθνή νομοθεσία.
Όπως γράφει ο ίδιος: «Αυτή η στρατηγική περιλαμβάνει προφανώς ορισμένες παραχωρήσεις υπέρ του δικαίου της ΕΕ ή της ΕΣΔΑ. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, όμως, έχει ως αποτέλεσμα την επαύξηση του εγγυητικού περιεχομένου του Συντάγματος και την ενίσχυση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.»
Η πολύ ενδιαφέρουσα και ευκολοδιάβαστη (στα αγγλικά) μελέτη με τίτλο: FROM THE RELATIVIZATION OF THE CONSTITUTION TO THE “AUGMENTED CONSTITUTION”, ακολουθεί παρακάτω:
Στον Ευάγγελο Βενιζέλο αρέσει να χρησιμοποιεί τον όρο «μεταπολιτική» για να περιγράψει τον σημερινό του ρόλο του εκτός της ενεργής πολιτικής. Αν μερικές ώρες μετά το εκλογικό αποτέλεσμα στη Βουλή όλα τα παραπάνω μοιάζουν σαν νοητικές ασκήσεις πολυτελείας, αυτό συμβαίνει γιατί όντως έτσι είναι. Τουλάχιστον όμως ξέρουμε πως υπάρχει ένας σοφός της φυλής που μας μιλά από απόσταση, έστω κι αν καμιά φορά τον προσπερνάμε αδιάφοροι.
Καλοκαιράκι
Μαύρο επιδόρπιο
Charlie Brooker, μαζί με τις ολόθερμες κατάρες μου γι’αυτά που με ανάγκασες να δω στην 6η σεζόν του Βlack Mirror, της σαδιστικής τρομολαγνικής σου σειράς στο Νetflix, μάθε και κάτι άλλο.
Ο Ντέιλ Μολ είναι πρώην διευθυντής υποβρύχιας ιατρικής στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Μίλησε πρόσφατα για το περιβόητο δυστύχημα με το βαθυσκάφος Titan, δίπλα στον Τιτανικό.
Ο Κόρμακ ΜακΚάρθυ είναι γνωστός αμερικάνος συγγραφέας που πέθανε στα 90 του, την ίδια μέρα που συνέβη ένα πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο.
Σου χαρίζω πλούσιο υλικό για ένα νέο επεισόδιο.
«Δεν μπορείτε να φανταστείτε πώς θα ήταν να ήταν εγκλωβισμένοι μέσα στο Titan. Είναι κρύο και το οξυγόνο ξέρεις ότι σου τελειώνει. Όλα θα ήταν τόσο ξαφνικά που δεν θα κατάλαβαν ποτέ ότι υπήρξε κάποιο πρόβλημα ή τι τους συνέβη. Είναι σαν να είσαι εδώ τη μια στιγμή και την επόμενη όλα έχουν σβήσει. Είσαι ζωντανός στο ένα milisecond και νεκρός στο επόμενο. Αφού δεν μπορούμε να τους έχουμε πίσω, τότε αυτό είναι το καλύτερο σενάριο»
Ντέιλ Μολ
«Καθώς βυθίζεσαι, οι πνεύμονές σου θ' αρχίσουν να συστέλλονται. Στα τριακόσια μέτρα θα είναι σαν μπαλάκια του τένις. Προσπαθείς να ξεβουλώσεις τ' αυτιά σου, κι αυτό πονάει. Τα τύμπανα των αυτιών σου πιθανότατα θα σπάσουν, κι αυτό θα πονέσει πολύ. Υπάρχει μια τεχνική με την οποία μπορείς ν' ανεβάσεις τον αέρα και να τον ωθήσεις στ' αυτιά σου μεσ' από τις ευσταχιανές σάλπιγγες, αλλά δεν θα έχεις αρκετό αέρα για να το κάνεις. Οπότε βυθίζεσαι αφήνοντας μια λεπτή αλυσίδα από φυσαλίδες. Τα βουνά απομακρύνονται. Ο ήλιος υποχωρεί, όπως και τα βαμμένα ύφαλα της βάρκας. Ο κόσμος. Η καρδιά σου επιβραδύνει το ρυθμό της. Αν φτάσεις αρκετά βαθιά, θα σταματήσει τελείως. Το αίμα φεύγει από τα άκρα σου και συγκεντρώνεται στους πνεύμονες. (...) Είναι μάλλον απίθανο να καταφέρεις να διατηρήσεις τα λογικά σου, αλλά δεν έχει και καμία σημασία. Όταν τελικά παραιτηθείς από τη μάταιη προσπάθεια και εισπνεύσεις το νερό --τόσο κρύο που θα σε κάψει-- θα νιώσεις πόνο πολύ μεγαλύτερο από βασανιστικό. (...) Και δεν πρόκειται να φύγει. Γιατί οι πνεύμονές σου δεν θα μπορέσουν ποτέ να ζεστάνουν το νερό που έχεις εισπνεύσει. Νομίζω ότι μιλάμε για οδύνη εκτός κλίμακας. Κανείς ποτέ δεν είπε. Και είναι για πάντα. Για σένα δεν έχει τελειωμό.
(...) Κανείς δεν ξέρει τι υπάρχει εκεί κάτω. Τα πτώματα όσων έχουν πέσει παλιότερα. Μια οικογένεια που δεν ήξερες πως είχες. Είναι τόσο βαθιά που το φως είναι πολύ αχνό, παρά το κρυστάλλινο νερό. Ένας ψυχρός γκρίζος κόσμος. Όχι μαύρος ακόμα. Χωρίς ζωή. Το μοναδικό χρώμα είναι η απαλή ροζ κηλίδα που απλώνεται στο νερό από το αίμα που τρέχει από τ' αυτιά σου. Δεν γνωρίζουμε για το αντανακλαστικό του εμέτου, αλλά σκοπεύουμε να μάθουμε.
(...) Όταν γεμίσουν οι πνεύμονές σου, άραγε θα υποχωρήσει; Η τάση για έμετο; Δεν ξέρω. Κανείς ποτέ δεν είπε. Το αυτόνομο αντανακλαστικό θα είναι να βήξεις για να βγάλεις το νερό, αλλά δεν μπορείς, γιατί είναι πολύ βαρύ. Και φυσικά δεν υπάρχει έτσι κι αλλιώς κάτι να το αντικαταστήσεις, παρά μόνο κι άλλο νερό. Στο μεταξύ, η έλλειψη οξυγόνου και η περίσσεια αζώτου έχουν αρχίσει ν' ανταγωνίζονται για το ποια θα πρωτοπάρει τα λογικά σου. Κάθεσαι στον παγερό πυθμένα της λίμνης με το βάρος του νερού μέσα στους πνεύμονές σου σαν μπάλα κανονιού, κι ο πόνος του ψύχους στο στήθος σου είναι μάλλον ίδιος κι απαράλλαχτος με τον πόνο της φωτιάς, και νιώθεις την αγωνία του πνιγμού και παρόλο που το μυαλό αρχίζει να σβήνει, βρίσκεσαι στην ατσάλινη αρπάγη ενός τρόμου εντελώς αταβιστικού, τον οποίο δεν μπορείς με κανένα τρόπο να ελέγξεις, και τώρα απ' το πουθενά σου έρχεται μια καινούργια σκέψη. Το υπερβολικό ψύχος μπορεί πιθανώς να σε κρατήσει στη ζωή για άγνωστη χρονική περίοδο. Ίσως για ώρες, είτε πνίγεσαι είτε όχι. Και μπορείς να υποθέτεις ότι θα είσαι αναίσθητος, αλλά πού το ξέρεις; Κι αν δεν είσαι;»
Cormac McCarthy (20.7.1933 - 13.6.2023), Stella Maris (2022,μτφ. Γιώργος Κυριαζής)
χχ
#kouragio