Πρόλογος
Αιωρούμενος κάπου ανάμεσα σε απανωτές επαναλήψεις αποσπασμάτων της ταινίας White Noise του Νoah Baumbach που κυκλοφόρησε στο Netflix, έχοντας μπει σε ένα παράδοξο youtube-ικο rabbithole φτιαγμένο με συνεντεύξεις που έκανε ο Rick Rubin και ο Lex Friedman, διαβάζοντας το βιβλίο «Όταν Παύουμε να Καταλαβαίνουμε τον Κόσμο» του Benjamín Labatut και προσπαθώντας να εξηγήσω σε ένα μοντέλο AI πως να δημιουργήσει μια εικόνα εμπνευσμένη από το κομμάτι VLetrmx21 των Autechre, την 1η Ιανουαρίου 2023 ξεκίνησε να γράφεται το σημερινό #kouragio.
Ακριβώς ένα χρόνο πριν, με ένα εντελώς διαφορετικό mindset, έστηνα και ετοίμαζα με μεγάλη όρεξη την 1η έκδοση με κίνητρα αυστηρά προσωπικά, στόχο να γράφω ένα κάθε εβδομάδα και μεγάλη σιγουριά ότι αυτό το εγχείρημα δεν θα είχε καμία απήχηση. Ο στόχος χάθηκε εύκολα με τις πρώτες ζέστες του καλοκαιριού, όμως η απήχηση ήταν μεγάλη σε σχέση με τις δικές μου προσδοκίες οπότε σήμερα γιορτάζουμε την πρώτη επέτειο και προετοιμαζόμαστε για μια δεύτερη, πιθανότατα πιο ενδιαφέρουσα χρονιά.
Ευχαριστώ πολύ όσους επιλέγετε να ενημερώνεστε μέσα από το #kouragio, επειδή όμως η αναγνωσιμότητα ανέβηκε κατά πολύ μετά το μεγάλο καλοκαιρινό διάλειμμα, προτρέπω όλους εσάς τους καινούριους να ρίξετε μια ματιά και στα παλιότερα που ήταν αρκετά πιο πλούσια σε περιεχόμενο και βέβαια να το προτείνετε σε εκείνους που μπορεί να το βρουν ενδιαφέρον. Θυμίζω πως παρά τις όποιες περιστασιακές λοξοδρομήσεις το #kouragio παραμένει ένα ενημερωτικό, γραπτό, εβδομαδιαίο newsletter που απευθύνεται σε αυτούς που μπορούν και θέλουν να διαθέτουν μερικά λεπτά από το χρόνο τους για να το διαβάσουν. Θυμίζω επίσης πως μπορείτε να διαβάζετε και μέσα από την εφαρμογή του Substack για Αndroid και iOS.
Εισαγωγή
Με μουσική, μια ταινία, κάποια βίντεο και ένα βιβλίο, τα εργαλεία δηλαδή που παρουσιάστηκαν στην αρχή του προλόγου θα σχηματιστεί το σημερινό επετειακό newsletter το οποίο (όπως και το προηγούμενο) θα είναι μορφολογικά διαφορετικό από τα υπόλοιπα, αν και 100% #kouragio. Zητώ προκαταβολικά συγνώμη.
Το 2023 είναι χρονιά εκλογών και με αυτές θα ασχοληθούμε σήμερα.
Μέχρι τα μέσα του Οκτώβρη που έρχεται ο δημόσιος λόγος θα κατακλυστεί από λέξεις, μηνύματα, συνθήματα, ήχους, εικόνες και συναισθήματα, με μοναδικό σκοπό τη σωστή ψήφο στη σωστή στιγμή. Ένα σύννεφο πληροφορίας με στόχο να ικανοποιήσει τα μυαλά και τις καρδιές και τις ανάγκες τους να αισθάνονται ασφάλεια με τις επιλογές τους.
Ας φανταστεί κανείς το συλλογικό τραύμα που θα προέκυπτε από την υποχρέωση να ψηφίζαμε όλοι αύριο το πρωί! Στην χώρα που ζούμε δεν είναι και δύσκολο άλλωστε.
Για το νόημα της ζωής
O κύριος παραπάνω λέγεται Rick Rubin και είναι ίσως ο πιο πετυχημένος, εν ζωή, παραγωγός μουσικής, έχοντας συνδέσει το όνομά του με πάρα πάρα πάρα πολλούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα της rock και hip-hop μουσικής (ενδεικτικά ρίξτε μια ματιά στην playlist). Όπως θα καταλάβατε μάλλον από τη φωτογραφία, η δουλειά του είναι μόνο ένα κομμάτι της προσωπικότητάς του κι΄ αυτό φροντίζει να το κάνει ξεκάθαρο με το παρουσιαστικό του.
Ο Lex Friedman απ’ την άλλη είναι ένας ιδιαίτερα άχρωμος Ρωσοαμερικάνος επιστήμονας υπολογιστών που κάνει καριέρα ως ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης στο MIT. Ταυτόχρονα είναι ένας απ’ τους πολύ γνωστούς podcasters παγκοσμίως, φιλοξενώντας όλα τα μεγάλα ονόματα της επιστήμης, της τεχνολογίας, της τέχνης και όχι μόνο.
Όταν είχε καλεσμένο τον Rick Rubin το πρώτο πράγμα που τον ρώτησε είναι να δώσει τη δική του άποψη πάνω στη ρήση του Φρίντριχ Νίτσε πως «Η ζωή χωρίς την μουσική θα ήταν άσκοπη». Εν συντομία, η απάντησή του ήταν πως αν κάτι ξεχωρίζει τη μουσική σε σχέση με τις άλλες μορφές τέχνης είναι η ταχύτητα με την οποία (ο ήχος) μπορεί να σε φέρει σε επαφή με άγνωστες πλευρές του εσωτερικού σου κόσμου τις οποίες δεν είναι δυνατόν να φανταστείς.
Για να το πω αντίστροφα: αν μπορούσες να φανταστείς αυτό που σου προκαλεί η μουσική ή κάποια άλλη τέχνη τότε δεν θα την είχες καμία απολύτως ανάγκη.
Garbage.
Θόρυβος
(no spoilers)
Σε μια από τις τελευταίες σκηνές της ταινίας White Noise που πριν μερικές μέρες κυκλοφόρησε στο Netflix, μια καλόγρια-νοσοκόμα καλείται από κάποιους τραυματισμένους πιθανούς εγκληματίες να απαντήσει για το πως πιστεύει πως μοιάζει ο παράδεισος. Αφού πρώτα φρόντισε να τους γελοιοποιήσει για την ερώτηση που έκαναν απάντησε πως το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να βοηθήσει τον κόσμο, προσποιούμενη πως πιστεύει σε κάτι, αφού η κόλαση θα ήταν ένα μέρος στο οποίο κανείς δεν θα πίστευε σε τίποτα.
Προσπερνώντας το φιλοσοφικό-θεολογικό υπόβαθρο της απάντησης αυτής ας μείνουμε σε κάτι πιο πρακτικό. Η νευριασμένη απομαγευμένη καλόγρια με την κίνησή της τιμωρεί αυτούς που την ρώτησαν, στερώντας τους την πολυπόθητη εξιλέωση που θα ερχόταν με μια διαβεβαίωση πως όλα θα πάνε καλά. Ακόμα χειρότερα, τους δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουν οι ίδιοι τη μοίρα τους.
Είναι η στιγμή που ο διαρκής «θόρυβος» της ταινίας και του βιβλίου του Don Delillo εξαφανίζεται για λίγο, οι λέξεις βρίσκουν το νόημά τους και η φαντασία, το μυαλό και η καρδιά επεμβαίνουν έγκαιρα για να τον επαναφέρουν ενισχυμένο και καθησυχαστικό.
Το κυανό της Πρωσίας
Ο Benjamín Labatut γεννήθηκε το 1980. Ζει και εργάζεται στη Χιλή. Είναι συγγραφέας και έγραψε ένα μικρό αριστούργημα που πριν μερικούς μήνες μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δώμα με τίτλο «Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο».
Ακολουθεί ένα σύντομο απόσπασμα από το πρώτο κεφάλαιο:
Ένας πρόδρομος του δηλητηρίου που χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί στα στρατόπεδα εξόντωσης —το Zyklon A— είχε χρησιμοποιηθεί, δεκαετίες νωρίτερα, ως φυτοφάρμακο στους πορτοκαλεώνες της Καλιφόρνιας και για την απεντόμωση των βαγονιών στα οποία ταξίδευαν κρυφά δεκάδες χιλιάδες Μεξικανοί μετανάστες για να περάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο ξύλο των βαγονιών έμενε ένα πανέμορφο μπλε, το ίδιο μπλε που βλέπει κανείς μέχρι σήμερα σε κάποια τούβλα στο Άουσβιτς· και στις δύο περιπτώσεις το χρώμα μάς παραπέμπει στην αρχική προέλευση του κυανίου, το οποίο προέκυψε το 1782 ως υποπροϊόν της πρώτης σύγχρονης συνθετικής χρωστικής ουσίας, του κυανού της Πρωσίας.
(…)
Το κυανό της Πρωσίας το ανακάλυψε κατά λάθος ένας Ελβετός παρασκευαστής χρωμάτων ονόματι Γιόχαν Γιάκομπ Ντίσμπαχ, το 1704, το κυανό της Πρωσίας. (…) Αρχικά ο Ντίσμπαχ νόμισε πως είχε ανακαλύψει το hsbd-iryt, το αυθεντικό χρώμα του ουρανού, το θρυλικό μπλε με το οποίο οι Αιγύπτιοι χρωμάτιζαν το δέρμα των θεών τους. Η μυστική εκείνη φόρμουλα, την οποία φύλαγαν επί αιώνες οι ιερείς της Αιγύπτου, κλάπηκε από έναν Έλληνα και χάθηκε για πάντα μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
(…)
Το πρώτο μεγάλο ζωγραφικό έργο στο οποίο χρησιμοποιήθηκε το κυανό της Πρωσίας ήταν Η Ταφή του Χριστού, το 1709, από τον Ολλανδό Πίτερ βαν ντερ Βερφ. Τα σύννεφα στον ουρανό που καλύπτουν τον ορίζοντα και ο μπλε μανδύας που σκεπάζει τη μορφή της Παρθένου λαμποκοπούν, αντανακλώντας τη θλίψη των μαθητών γύρω από το σώμα του Μεσσία, γυμνό και τόσο ωχρό ώστε φωτίζει το πρόσωπο της γυναίκας που γονατιστή φιλάει το πίσω μέρος του χεριού του, σαν να καυτηριάζει με τα χείλη της τις πληγές από τα σιδερένια καρφιά.
Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο
Συνεχίζουμε από το οπισθόφυλλο:
«Δεν είναι μόνο οι απλοί άνθρωποι· και οι ίδιοι οι επιστήμονες έχουν πάψει να καταλαβαίνουν τον κόσμο. Πάρε παράδειγμα την κβαντομηχανική, την κορωνίδα της δημιουργίας του είδους μας, την ακριβέστερη, ομορφότερη και περιεκτικότερη φυσική θεωρία που επινοήσαμε ποτέ. Αυτή βρίσκεται πίσω από το διαδίκτυο, πίσω από τα υπέροχα κινητά μας τηλέφωνα, ενώ μας υπόσχεται και μια υπολογιστική ισχύ συγκρίσιμη μόνο με τη θεϊκή νοημοσύνη. Έχει μεταμορφώσει τον κόσμο μας σε τέτοιο βαθμό ώστε τον έχει κάνει αγνώριστο. Ξέρουμε να τη χρησιμοποιούμε, λειτουργεί σχεδόν ως εκ θαύματος, κι όμως δεν υπάρχει άνθρωπος σε αυτόν τον πλανήτη, ούτε ζωντανός ούτε πεθαμένος, που να την καταλαβαίνει πραγματικά. Είναι λες και έπεσε στη Γη σαν μονόλιθος από το διάστημα, και εμείς τώρα απλώς χοροπηδάμε γύρω της σαν πίθηκοι και παίζουμε μαζί της, της πετάμε πέτρες και ξύλα, αλλά κανείς δεν την κατανοεί στα αλήθεια».
Εκλογές 2023
«Λυπάμαι για τον παράξενο ρόλο που έχουμε όλοι μας στις δικές μας τραγωδίες. Η επίμονη όμως αίσθηση μιας επικείμενης μεγάλης καταστροφής μας κάνει να ανακαλύπτουμε διαρκώς νέους τρόπους βοήθειας.».
Με αυτό τον τρόπο, στο άνοιγμα της τελευταίας σκηνής, ο πρωταγωνιστής μεταφέρει τα λόγια του συγγραφέα Don Dellilo, πάνω στο ομώνυμο βιβλίου του οποίου βασίστηκε η ταινία White Noise του Noah Baumbach.
Με μουσική, μια ταινία, ένα βίντεο και ένα βιβλίο, όλα θα πάνε καλά. Το ‘παμε εξαρχής, έχουμε εκλογές φέτος.
#kouragio
χχ